Noel Baba, İngilizcede bilinen haliyle Santa Claus, diğer adıyla Saint Nicholas, Noel geleneğinin simgesi haline gelmiş beyaz saçı, beyaz sakalı, kırmızı kostümü ve koca göbeği ile Noel gecesi evlere bacalardan girip çocuklara hediyeler dağıttığına inanılan bir aziz. Ama gerçekte Noel baba kimdir, nerelidir, nasıl ortaya çıkmıştır, nerede yaşamıştır? Tüm bu sorulara bu yazıda yer veriyor olacağım.
Noel Baba Kimdir? Noel Baba Öyküsünün Arkasındaki Adam
Aslında Noel Baba olarak bildiğimiz bu kişi Hristiyan bir ailede doğan Aziz Nicholas adında bir adamdır. Sene milattan sonra 280. O zamanlar, Hristiyanlık Roma imparatorluğunda yasal değildi. Ancak Nicholas rahip olmak istiyordu ve bunun için çok çalıştı, inançları yüzünden yeri geldi hapis yattı. Bir süre sonra Hristiyanlık İmparator Konstantin tarafından yasallaştırıldı ve Nicholas da Myra kasabasının piskoposu seçildi.
Aziz Nicholas hakkında birçok hikaye var ancak bunların en ünlüsü, hediyelerin çoraplara konulması için çorapların nasıl asılmaya başlandığıyla ilgili.
Zamanında 3 kızı olan bir baba varmış, bu adam oldukça fakir bir adammış. Hatta o kadar fakirmiş ki çeyiz için yeterli parası olmadığı için kızları evlenemiyordu. Bu durumu bilen Nicholas bir gece gizlice bacadan içeri bir torba altın attı. Torba da gidip nereye düşse beğenirsiniz? Şöminenin önüne kuruması için asılmış olan bir çorabın içine! Fakir baba nereden geldiği belli olmayan altın sayesinde en büyük kızını evlendirdi.
Başka bir gece Nicholas yine bir altın torbayı daha yuvarladı bacadan içeri. Bu sefer baba bu altının nereden geldiğini keşfetmek konusunda ısrarlıydı. Nicholas’ın bacadan içeri altın torba attığını görene kadar her akşam ateşin yanında gizlice saklandı ve Nicolas’ı torbayı içeri atarken yakaladı. Nicholas babaya bu durumu kimseye anlatmaması için yalvardı. Ancak bir süre sonra haberler yayıldı ne zaman biri gizlice bir hediye alsa bu hediyenin Nicholas’tan geldiğini düşündü.
Yüce gönüllülüğünden dolayı Nicolas, Aziz yapıldı.
Aziz Nikolaos yalnızca çocukların değil, denizcilerin de azizidir. Bir gün Türkiye açıklarında şiddetli bir fırtınaya yakalanan denizcilerin yardımına koştuğu söyleniyor. Denizciler dalgaların altında kalıp can vermek üzereyken Aziz Nikolaos’a dua etmeye başlarlar ve birden Aziz Nikolaos güvertede belirir. Denizin sakinleşmesi için dua etti ve fırtına birden bire durdu.
Noel Baba Nerede Doğmuştur?
Noel babanın, yani Aziz Nicholas’ın doğduğu yer modern Türkiye’nin Antalya şehrinde yer alan ve şimdiki adı Demre olan Myra kasabası yakınındaki Patara köyüdür.
Efsaneye Göre Noel Baba Nerede Yaşar?
Noel Baba’nın karısıyla birlikte Kuzey Kutbu‘nda yaşadığı ve tüm yılı elflerinin yardımıyla oyuncak yaparak geçirdiği söylenir.
İnanışa göre orada çocuklardan Noel hediyeleri isteyen mektuplar alır. Noel arifesinde kızağına oyuncakları yükler ve sekiz ren geyiğinin çektiği bir kızak ile dünyanın dört bir yanına gider ve her evde durur. Evlerin bacalarından aşağı kayar ve hediyeleri bırakır. Evin çocuklarının kendisine bıraktığı süt ve kurabiyeleri afiyetle yer, kızağına atlayıp yolculuğuna devam eder.
Aziz Nicholas Nasıl Noel Baba Oldu?
İnsanlar Nicholas’ın ölümünden sonra da mucizeler yaratmaya devam ettiğine inanıyorlardı. Öyle ki kilisesinin tabanının altındaki mezar yeri, Nicholas’a dileklerini Tanrı’ya iletmesi için yalvaran insanlar için popüler bir yer haline geldi.
Yıllar geçtikçe Nicholas’ın popülaritesi dünya çapında yayıldı ve çocukların ve denizcilerin koruyucusu olarak tanındı. Bayram günü, ölümünün yıldönümü olan 6 Aralık’ta kutlanıyor.
18. yüzyıla gelindiğinde Noel Baba Amerikan kültürüne de giriş yapmayı başarmıştı. Noel Baba (Santa Claus) ismi Nicholas’ın Flemenkçe lakabı olan Sinter Klaas‘tan kısaltılmış ve Santa Claus halini almıştır. Sinter Klaas hikayeleri günden güne daha çok popülerleşti.
1800’lü yıllarda yazarlar, şairler ve sanatçıların eski hikayeleri yeniden keşfetmesiyle Aziz Nikolaos yeniden popüler oldu. Hollanda ve diğer bazı Avrupa Ülkelerinde çocuklar, Noel Baba’nın hediyelerle doldurması için 5 Aralık’ta (Aziz Nicholas Arifesi) camlarının önüne ayakkabı bırakmaya başladılar.
1821’de New York’ta ‘Old Santeclaus with Much Delight’ adlı anonim bir şiir yayınlandı. Noel Baba bir ren geyiği tarafından çekilen bir kızakta ilk kez tanımlandı.
1823’te ünlü şiiri ‘Aziz Nikola’dan Bir Ziyaret’ yayınlandı. Şiir Aziz Nicholas’ı sekiz ren geyiği ile anlatıyor ve onlara isimlerini veriyor.
Noel Babanın Ren Geyikleri
Ren Geyiklerinin isimleri ünlü şiir ‘Aziz Nikola’dan Bir Ziyaret’te şöyle tanımlanıyor;
- Dasher
- Dancer
- Prancer
- Vixen
- Comet
- Cupid
- Donner
- Blitzen
- Rudolf
Noel Baba’nın tüm geyikleri dişidir.
Dokuzuncu Ren Geyiği: Rudolph
Tüm ren geyiklerinin en ünlüsü elbette ki Rudolph’tur. Rudolph uçan sekiz meslektaşından yüz yıldan fazla bir süre sonra doğdu ancak en popülerleri haline geldi.
Robert L. May 1939 senesinde yazdığı bir hikayede kırmızı, parlak ve büyük burnu yüzünden dalga geçilen bir Ren geyiğini konu aldı. Ancak Noel arifesi her yeri sis bastırdığında ve Noel Baba hediyeleri teslim edememe korkusu yaşadığı esnada bu kırmızı burunlu Rudolph parlak burnunun ışığında kızağı yönetti ve Noel’i kurtardı.
İtalyanlar Noel Babanın Cesedini Çaldı!
Noel Baba öldükten sonra mezarının insanların akınına uğradığından ve dilekler dilendiğinden bahsetmiştim yukarıda. İşte bu olay Selçuklu Türklerinin Anadolu’yu işgal etmesine kadar sürdü. Türklerin eline geçen bu topraklarda kalan Aziz Nicholas’ın mezarı Hristiyanları korkuya boğdu ve dindar Hristiyanlar bir plan yapmaya kadar verdi.
İtalya’nin Bari kentinden Antakya’ya giden tahıl yüklü gemiler yola çıktı sene 1087’yi gösterdiğinde. Ancak bu geminin asıl yola çıkma sebebi Aziz Nicholas’ın cesetini çalmaktı! Denizciler karaya varır varmaz apar topar mezarın olduğu kiliseye gittiler. Kilisenin rahip muhafızları denizcilerin inatla mezarı görmek istemeleri karşısında şüphelenmeye başladılar.
Denizciler rahiplere, Aziz Nicholas’ın cesedini almaya geldiklerini söylediklerinde rahipler buna karşı çıktılar. Tartışma çıktığı esnada Denizciler rahipleri bağladı. Bu esnada bir manna şişesi kendi kendine yere düşüp kırıldı. Denizciler bunu Aziz Nicholas’ın ”sizinle gelmek istiyorum” diyor olduğuna yordular ve cesedi çıkartıp Bari’ye götürdüler.
Bari’de Aziz Nicholas için yeni bir kilise ve mezar inşa edildi. Mucizevi bir şekilde, Bari’deki yeni evine yerleştirildikten sonra, yeni mermer mezardan, Aziz Nikolaos Mannası olarak bilinen tatlı kokulu kutsal bir sıvı akmaya başladı.
İlk raporlarda petrol olarak tanımlanan, ancak daha yakın zamanda su olduğu ortaya çıkan bu mannanın her şeyi iyileştirdiğine inanılıyordu. Yüzlerce yıldır, manna toplanmış, kutsal suyla karıştırılmış ve hacılara satılmak üzere aziz ikonlarıyla süslenmiş küçük cam şişelerde şişelenmiştir.
Son bir not düşmek istiyorum bu konula ilgili. Türk Arkeologlar İtalyanların yanlış bedeni çaldığını ve Nicholas’ın kalıntılarının Demre’den hiç ayrılmadığını iddia ediyor.
Noel Baba ve Coca Cola
Noel Baba şimdiki haliyle ilk olarak 1863 yılında Amerikalı karikatürist Thomas Nast tarafından çizilmiştir. Hala dinsel kimliği ön planda olsa da bu çizimle Noel Baba dünyevi zevleri de olan bir birey olarak yansıtılmıştır.
Coca Cola ve Noel Baba ilişkisi 1929 Büyük Buhran zamanına denk geliyor. Kriz Amerika’yı birkaç günde altüst etmiş ve 10 yıl kadar sürmüştür.
İşte böyle bir ortamda Coca Cola kelimenin tam anlamıyla Noel Baba’yı kullanarak inanılmaz bir reklam kampanyasına imza atmış. Bu ilanlar o derece ilgi görmüş ki Noel Baba’nın bir Coca-Cola icadı olduğuna dair şehir efsaneleri bile doğmuş.
Aslına bakarsanız 1930’lardan önce dahi Noel Baba kırmızı kostümü olan, ak sakallı, ak saçlı bir dede gibi resmediliyormuş. Hatta aşağıdaki fotoğrafta görebileceğiniz üzere Coca-Cola’dan çok önce maden suyu satışı yapan White Rock şirketi dahi Noel Baba figürünü reklamlarına kullanmıştır.
Dolayısıyla Noel Baba’nın Coca Cola ile ilişkisi olduğu dedikodusu asılsızdır!
Ho ho hoooo!
Diğer Gelenekler ile ilgili yazılara buradan ulaşabilirsiniz.
