Bu yazıyı okuyorsanız, hele ki Türkçe olarak okuyorsanız, tebrik ederim! Türkçe’yi konuşabiliyor, anlayabiliyor ve konuşma yeteneklerinizi daha da geliştirmek istiyorsunuz demek! Türk gibi Türkçe nasıl konuşulur, Türkçe’yi ana diliniz gibi konuşabilmeniz için dikkat etmeniz gereken şeyler nelerdir, bunları bu yazıda sizinle paylaşıyor olacağım.
Öncelikle her dilin olduğu gibi Türkiye’de konuşulan Türkçenin de birbirinden farklı ağızlara sahip olduğunu söyleyebiliriz. Ancak makalenin konusu tam olarak bu değil. Sizlere farklı ağızların konuşma şeklinden ziyade standart Türkçenin sokakta nasıl kullanıldığından bahsetmek istiyorum.
Türkiye’deki herhangi bir şehrin herhangi bir semtinde bile farklı ifadeler duyabilirsiniz. Söylemler de kullanılan jargonlar da değişiklik gösterebilir. Ancak Türkiye’nin neresinde olursanız olun duyacağınız ortak bir sokak dili var.
Bir dili kurallarına göre öğrenip en mükemmel haliyle konuştuğunuzu düşündüğünüz sırada, o dili ana dili olarak konuşan biriyle karşılaştığınız ve o kişinin aslında hiç de sizin öğrendiğiniz dilbilgisi kurallarıyla, mükemmel bir şekilde konuşmadığını fark ettiğiniz oldu mu?
Elbette her dilin kendi kuralları vardır, ancak hiçbirimiz genelde günlük hayatımızda kurallara uygun konuşmayız. Bir dilin dil bilgisi kurallarını çok iyi anlasanız bile, günlük konuşma dilinde kullanılan yerel kelimeleri, kısaltmaları ya da argo kelimeleri tam alamıyla anlayamayabilirsiniz.
Türkçe konuşma dili çok kapsamlıdır. Her şehirde kolaylıkla farklı bir aksan veya konuşma şekliyle karşılaşabilirsiniz. Bir ”ne yapıyorsun” bile şehre ya da bulunduğun bölgeye göre değişebilir, en basit haliyle ”napıyon” olabilir!
Türkçeyi anadiliniz gibi konuşmaya hazır mısınız? Öyleyse başlayalım!
Aşağıda yazılı ve sözlü Türkçe arasındaki farklılıkları bulacaksınız.
Türkçe Nasıl Konuşulur: Değil mi?
İngilizce çevirisi ”isn’t it?” olan bu kelimeyi ‘‘değil mi?” olarak duymazsınız. ”Değil mi’‘nin konuşma dili versiyonu ”di mi”dir. Di mi yerine ”de mi’‘ ya da ”diğ mi” şeklinde dahi duyabilirsiniz.
We’ll be out early tomorrow morning, right?
Yazı Dili: Yarın sabah erken çıkarız, değil mi?
Konuşma Dili: Yarın sabah erken çıkarız, di mi?
You think the same as I do, right?
Yazı Dili: Sen de benim gibi düşünüyorsun, değil mi?
Konuşma Dili: Sen de benim gibi düşünüyorsun, di mi?
Türkçe Nasıl Konuşulur: Şimdiki Zaman Eki ”-yor”
Hemen hemen tüm Türkler konuşurken, şimdiki zaman ekindeki -r harfini düşürür. Ne yapıyorsun?’‘ konuşma dilinde ”ne yapıyosun” ya da daha çoğunlukla ”n’apıyosun” olur. Siz de konuşurken şimdiki zaman eki -yor‘un son harfi olan ‘‘r”yi düşürerek Türkleri hemen etkileyebilirsiniz haha.
Where are you coming from like this?
Yazı Dili: Nereden geliyorsun böyle?
Konuşma Dili: Nereden geliyosun böyle?
If you think I’m sorry, you’re mistaken.
Yazı Dili: Üzüldüğümü sanıyorsan, çok yanılıyorsun.
Konuşma Dili: Üzüldüğümü sanıyosan, çok yanılıyosun.
Önemli Not: ”r” harfini düşüreceğiniz zaman ”r” harfinden sonra gelen harfin sesli harf olmaması gerektiğini sakın unutmayın. Aksi takdirde iki sesliyi bir arada bırakmış olursunuz ve bu Türkçe dilbilgisi kurallarına uymaz.
I don’t know what I’m doing either.
Yazı Dili: Ne yapıyorum ben de bilmiyorum.
Konuşma Dili: Ne yapıyorum ben de bilmiyorum.
Yanlış: Ne yapıyoum ben de bilmiyoum.
- Türkçe’de 2 sesli harf yan yana gelemez. Ancak iki sesli harfin yan yana olduğu ve Türkçe’ye başka dillerden geçmiş kelimeler mevcuttur. Örneğin; saat, inşaat, vaaz, vaad, zaaf gibi.
Türkçe Nasıl Konuşulur: Gelecek Zaman Eki ”-ecek”
Gelecek zaman eki olan -ecek, -acak yazıldığı gibi okunmaz. Örneğin ”Birazdan yanına geleceğim” yazıldığında mükemmel ama söylendiğinde kulağa o kadar da mükemmel gelmiyor. Bunun yerine konuşma dilinde ‘Birazdan yanına gelicem” demelisiniz . Yani, gel-eceğim kelimesi gel-icem haline gelmeli. Aynı şekilde gel-eceğiz de gel-icez haline gelir.
Bu değişiklikleri sadece birinci ve üçüncü şahıs zamirleri için uygulayabiliriz. Diğer şahıs zamirleri yazı dilinde de konuşma dilinde de aynıdır.
I will not come home tonight.
Yazı Dili: Bu akşam eve gelmeyeceğim.
Konuşma Dili: Bu akşam eve gelmicem.
Which hotel will we stay?
Yazı Dili: Hangi otelde kalacağız?
Konuşma Dili: Hangi otelde kalıcaz?
I’ll be back home tomorrow.
Yazı Dili: Yarın eve döneceğim.
Konuşma Dili: Yarın eve dönücem.
I will run on the weekends.
Yazı Dili: Hafta sonları koşacağım.
Konuşma Dili: Hafta sonları koşucaz.
Türkçe Nasıl Konuşulur: Ya, Be
Biz Türkler cümlelerin sonuna duygu dururumumuza bağlı olarak ”ya” ya da ”be” eklemeyi çok seviyoruz. Bu iki kelimenin tek başlarına hiçbir anlamı yok, ancak bu kelimelerin eklendikleri cümlenin anlamını veya daha çok duygularını değiştirdiğini rahatlıkla söyleyebilirim.
- Eve ne zaman geliyorsun?
Eve kaçta geleceğini öğrenmek istiyoruz.
- Eve ne zaman geliyorsun ya?
Eve kaçta geleceğini öğrenmek istiyoruz çünkü seni ya özledik ya da merak ediyoruz.
- Eve ne zaman geliyorsun be?
Eve kaçta geleceğini öğrenmek istiyoruz ve çok kızgınız!
- Beni ilgilendirmez.
Bunun bizi ilgilendirmediğinizi düşünüyoruz.
- Beni ilgilendirmez ya!
Bunun bizi ilgilendirmeğini düşünüyoruz ve biraz gerginiz.
- Beni ilgilendirmez be!
Bu bizi kesinlikle ilgilendirmiyor ve çok sinirliyiz.
- Ne?
Birisi bizi aramış veya bir şey sormuş olabilir.
- Ne ya?
Muhtemelen bu birisi kızdığımız bir kişidir.
- Ne be?
Muhtemelen bu birisi nefret ettiğimiz bir kişidir.
Ama elbette her zaman yukarıdaki örneklerdeki gibi olmuyor. Ya ve Be , herhangi bir duygu düşünmeden cümlelerin başında veya sonunda da kullanılabilir. Bazı insanlar bunu alışkanlık haline getirdikleri için kullanıyor. Bu yüzden sadece ses tonunuzla cümlelerin anlamını tamamen değiştirebilirsiniz.
Türkçe Nasıl Konuşulur: Bana ne, Sana ne, Ona ne, Kime ne
- Bana ne.
Beni ilgilendirmez, umrumda değil
- Sana ne.
Bu seni ilgilendirmez
- Ona ne.
Bu onu ilgilendirmez
- Kime ne.
Bu onları ilgilendirmez
İngilizcedeki anlamıyla tamamen aynı olsalar da biz Türkler olur olmaz her yerde kullanıyoruz bu kalıpları. Hatta bazen sadece şakalaşmak için kullanırız. Biri size ”sana ne” dediğinde kendinizi hemen kötü hissetmeyin, zira sizinle flört ediyor bile olabilir karşınızdaki. Bu kelimelerin kullanımında da tonlama büyük önem taşıyor.
Türkçe Nasıl Konuşulur: Çüş, Yuh, Oha, Vay be
Her ne kadar bu kelimeler Türkçede en çok kullanılan argo kelimelerden bazıları olsa da ben size yine de her yerde kullanmanızı tavsiye etmiyorum! Arkadaşlarınızla konuşurken hiç çekinmeden kullanabilirsiniz. Hepsi İngilizce’deki ”whoa” anlamına gelse de yine de aralarında nezaket açısından bazı farklılıklar var. En kaba olandan en kibar olana doğru sıralarsak, şöyle olur; çüş, oha, yuh.
Vay be ise argo bir kelime değildir, bu yüzden vay be‘yi her yerde kullanabilirsiniz.
Bu sözler genellikle öfke veya şaşkınlık ifade eder.
Örneğin
- Oha! Gerçekten öyle mi dedi?
- Yuh! Biraz yavaş olsana!
- Çüş. Önüne bak!
- Vay be. Ne zeki çocuk.
Türkçe Nasıl Konuşulur: Yani
Yani Türkçede en çok kullanılan kelimelerden biridir. “öyle, kısaca, demek, sayılır” anlamlarına gelir.
- Yani, ben kimseye hiçbir şey söylemedim.(açıklama )
- Bence güzel kız.
- Yani (güzel sayılır ama çok da değil)
- Yani , kimler geliyor şimdi? (O halde)
- Yani evlenmek istiyorsun.(demek)
- Yani sonuç olarak gitmiyoruz. (kısaca)
Türkçe Nasıl Konuşulur: Hani
Bir Türk kadını olarak hani’nin tam olarak ne anlama geldiğini hala bilmiyorum haha. Bu kelime bir cümlenin hemen hemen her yerinde kullanılabilir, ancak ilk ve gerçek anlamı ”nerede?”dir.
- Çıplak bir adam yürüyor sokağın ortasında, gördün mü?
- Hani? (Nerede?)
“Hani”nin konuşma dilinde 2 farklı kullanımı var. Biri İngilizce’deki ”like” gibi aralarda ne diyeceğinizi bulamadığınızda kullanılıyor;
- Hani geçenlerde bir yere gitmiştik, orada bir yemek yemiştik. Hani böyle değişik bir sos hazırlamışlardı. Neydi o?
Diğeri ise İngilizce’deki ”well, uhm” gibi bir şey söylemek istediğinizde, aynı zamanda söylemek istedikleriniz hakkında örnekler vermek istediğiniz zamanlarda kullanılıyor. Bu anlamda kullanılan ”hani”yi rahatlıkla ”yani” ile değiştirebilirsiniz.
- Hani ben istemedim aramasını da, çok ısrar etti yani. Hani istemediğimden de değil de, bilmiyorum bir süre konuşmasak daha iyi olur.
Bu kelimeyi çok sık kullanmanızı tavsiye etmiyorum. Gerçekten çok rahatsız edici.. Ama insanlar maalesef çok sık kullanıyor..
Hani‘nin en güzel kullanımını keşfetmek için aşağıdaki şarkıyı dinleyebilirsiniz!
Umarım bu makaleyi okuduktan sonra, Türkçedeki yazı dili ve konuşma dili arasındaki farklılıkları biraz da olsa kavramışsınızdır.
Artık hazırsınız! Hadi gidin ve öğrendiklerinizi Türk arkadaşlarınızla konuşarak pekiştirin!
Türkçe öğrenmek istiyorsanız Türkçe öğrenmek ile ilgili diğer yazılara da göz atabilirsiniz!
Diğer dillerle ilgili ipuçları ve taktikler almak için ise sizi buraya alalım!
Sorularınız ve Türkçe çalışmalarınızın nasıl geçtiği hakkında yorum yazmayı unutmayın!
İyi yolculuklar – Have a good journey!
